وَقَالَ (علیه السلام):
«اَلسَّخَاءُ مَا كَانَ اِبْتِدَاءً فَأَمَّا مَا كَانَ عَنْ مَسْأَلَةٍ فَحَيَاءٌ وَ تَذَمُّمٌ».
ترجمه‌ها
- ترجمه نهج البلاغه (فقیهی)
«بخشندگى حقيقى آن است که بدون درخواست طرف بوده باشد و اما آنچه در برابر درخواست باشد به علت شرمندگى از درخواست کننده و ترس از نکوهش ديگران است».
(نهج البلاغه، ترجمه فقیهی، ص664)
(نهج البلاغه، ترجمه فقیهی، ص664)
- ترجمه نهج البلاغه (استاد ولی)
«بخشندگی آن است که ابتداءَ صورت گیرد. اما بخشندگی پس از درخواست، یا از روی شرم است و یا از بیم بدگویی دیگران».
(نهج‌البلاغه، ترجمه حسین‌استاد ولی، ص478)
(نهج‌البلاغه، ترجمه حسین‌استاد ولی، ص478)
- ترجمه نهج البلاغه (بهرام پور)
«سخاوت و کرم آن است که قبل از درخواست نیازمند انجام گیرد؛ زیرا آنچه بعد از درخواست داده می شود یا از روی شرم است یا بیم نکوهش».
(نهج البلاغه ترجمه روان‌با‌شرح واژگان، ابوالفضل بهرام پور، ص687)
(نهج البلاغه ترجمه روان‌با‌شرح واژگان، ابوالفضل بهرام پور، ص687)
- ترجمه نهج البلاغه (فیض الاسلام)
در معنى جود:
«جود و بخشش (همراهى كردن به آن كه سزاوار است) آنست كه بى درخواست باشد، و امّا آنچه از روى درخواستست شرمندگى و رميدن از سرزنش است (از خواهنده يا از مردم)».
(ترجمه‌وشرح‌نهج‌البلاغه، فيض‌الاسلام، ج6، ص1112)
«جود و بخشش (همراهى كردن به آن كه سزاوار است) آنست كه بى درخواست باشد، و امّا آنچه از روى درخواستست شرمندگى و رميدن از سرزنش است (از خواهنده يا از مردم)».
(ترجمه‌وشرح‌نهج‌البلاغه، فيض‌الاسلام، ج6، ص1112)
شروح
- ترجمۀ توضیح نهج البلاغه (آیت الله شیرازی)
«سخاوت و بخشندگى وقتى تحقق مى‌يابد كه بدون درخواست و طلب باشد، بلكه انسان، در آن پيشقدم شود، اما اگر پس از درخواست باشد، نوعى شرمندگى و فرار از سرزنش است نه سخاوت. يعنى اگر انسان پس از درخواست، به كسى چيزى ندهد او را سرزنش مى‌كند يا آن‌كه خجالت مى‌كشد كه چيزى ندهد، پس در حقيقت براى رفع شرمندگى و يا سرزنش مردم چيزى به او مى‌دهد».
(ترجمۀ توضیح نهج البلاغه، آیت الله سید محمد شیرازی، ج4، ص368)
(ترجمۀ توضیح نهج البلاغه، آیت الله سید محمد شیرازی، ج4، ص368)
- توضیح نهج البلاغه (ابن میثم)
«سخاوت و بخشندگى آن است كه بى‌درخواست انجام گيرد، زيرا آنچه به خاطر درخواست باشد، از روى شرم و فرار از نكوهش است با اين تعريف روشن شد، آنچه كه از روى درخواست، بخشش شود، سخاوت نيست و امام (عليه السلام) براى اثبات اين مطلب دو دليل ذكر كرده است: 1- شرم از درخواست كننده و يا از مردم، شخص را به بخشش وامى‌دارد.
2- رهايى از نكوهش درخواست كننده، كه سماجت مى‌كند و او را بخيل مى‌خواند و نظير اينها».
(ترجمه‌شرح‌نهج‌البلاغه، ابن‌ميثم، ج5، صص456و457)
2- رهايى از نكوهش درخواست كننده، كه سماجت مى‌كند و او را بخيل مى‌خواند و نظير اينها».
(ترجمه‌شرح‌نهج‌البلاغه، ابن‌ميثم، ج5، صص456و457)
- توضیح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید)
«سخاوت آن است كه در آغاز (بدون خواهش) باشد و آن گاه كه در پى خواهش باشد، شرمندگى يا از بيم نكوهش است».
(جلوه‌تاريخ‌درشرح‌نهج‌البلاغه، ابن‌ابى‌الحديد، ج7، ص270)
(جلوه‌تاريخ‌درشرح‌نهج‌البلاغه، ابن‌ابى‌الحديد، ج7، ص270)
واژه شناسی
- تَذَمُّمٌ
فرار از مذمت و سرزنش.[1]
واژه کاوی
- اَلسَّخَاءُ (سخی)
«سخی» بر بزرگیِ نفس و گشاد دستی در چیزی دلالت می‌کند.[2]
«سخاء» در حقیقت به‌معنای دل‌کندن از مال و بخشش رضایت‌مندانه بدون هیچ‌چشم داشتی به مال دیگران است.[3]
مفهوم سخاوت در منابع اسلامی شامل دو عنصر است:
الف) توانِ دل‌کندن از مال.
ب) هوشمندی در بخششِ آن.[4]
از دیگر معانی «سخاء» جود و بذل است.[5]
شش مورد ماده «سخاء» در نهج‌البلاغه آمده است.[6]
تفاوت بین «سخاء» و «جود»:
«سخاء» یعنی وقتی درخواستی از انسان شد با ملایمت، نرمی و مهربانی پاسخ دهد؛ اما «جود» یعنی زیاد بودن عطاء بدون هر گونه درخواستی.[7]
منظور از سخاء این است که بخشش شخص بدون درخواست کسی باشد، چرا که اگر بعد از تقاضای کسی باشد در این صورت عطای او يا از روی شرم است و يا ترس از سرزنش مردم.
«سخاء» در حقیقت به‌معنای دل‌کندن از مال و بخشش رضایت‌مندانه بدون هیچ‌چشم داشتی به مال دیگران است.[3]
مفهوم سخاوت در منابع اسلامی شامل دو عنصر است:
الف) توانِ دل‌کندن از مال.
ب) هوشمندی در بخششِ آن.[4]
از دیگر معانی «سخاء» جود و بذل است.[5]
شش مورد ماده «سخاء» در نهج‌البلاغه آمده است.[6]
تفاوت بین «سخاء» و «جود»:
«سخاء» یعنی وقتی درخواستی از انسان شد با ملایمت، نرمی و مهربانی پاسخ دهد؛ اما «جود» یعنی زیاد بودن عطاء بدون هر گونه درخواستی.[7]
منظور از سخاء این است که بخشش شخص بدون درخواست کسی باشد، چرا که اگر بعد از تقاضای کسی باشد در این صورت عطای او يا از روی شرم است و يا ترس از سرزنش مردم.
اضف تعليق