نویسنده
محمد سلیمانی کیاسری
چکیده
این کتاب پژوهشی است عمیق پیرامون مفاهیم حکومت و رهبری در نهج‌البلاغه و تلاش دارد نگرش کل‌نگر و انسان‌محور امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) را درباره حکومت تبیین کند. نویسنده ابتدا با بررسی تعریف حکومت از لحاظ لغوی و قرآنی، تفاوت انواع حکومت‌ها را بیان کرده و سپس جایگاه رهبری و اهداف حکومت دینی را از منظر نهج‌البلاغه روشن می‌سازد.
کتاب تأکید دارد که در نگاه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)، حکومت هدف نیست بلکه وسیله‌ای است برای تحقق عدالت، ارزش‌های الهی و سعادت جمعی؛ پذیرش مسئولیت حاکمیت فقط برای تأمین خواسته‌های مردم و اجرای احکام الهی است. امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) حکومت را امانتی سنگین می‌داند که باید با اخلاص، صداقت و عدالت از آن پاسداری کرد. حکومت‌داری در این منظومه فکری، نه وسیله‌ای برای کسب قدرت و منفعت، بلکه مسئولیتی الهی بر اساس عهد و قرارداد با مردم و خدای متعال است.
موضوع مهم دیگر کتاب، مشروعیت حکومت اسلامی است. نویسنده با استناد مستقیم به خطبه‌ها و نامه‌های امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)، ریشه الهی رهبری را مطرح می‌کند و منشأ مشروعیت حکومت را نه عوام‌گرایی صرف، بلکه نصب الهی مبتنی بر شایستگی، علم و تقوا می‌داند. در همین زمینه، به موضوع غدیر خم و ضرورت جانشینی پس از پیامبر(صلی‌الله علیه و آله) اشاره می‌شود و دلیل پذیرش حکومت از سوی امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)، وظیفه الهی و تأمین مصالح امت معرفی می‌گردد، نه تمایل شخصی.
کتاب به اصول اخلاقی حاکم بر حکومت نیز توجه دارد؛ نظریه عدالت، مساوات در برابر قانون، پرهیز از تبعیض، مشورت با مردم و تأکید بر عزت و کرامت انسانی، جایگاه ویژه‌ای می‌یابد. نویسنده نشان می‌دهد که امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) نه تنها در سخن بلکه در عمل نیز به آرمان‌های خود پایبند است و کوچک‌ترین بهره شخصی از بیت‌المال را ناروا می‌داند.
ویژگی‌های رهبر مطلوب از منظر نهج‌البلاغه بخش دیگری از کتاب را تشکیل می‌دهد. رهبری شایسته باید عادل، پارسا، شجاع، بردبار، دلسوز مردم و اهل مشورت باشد و در برابر آزمون‌هایی چون قدرت، ثروت و مکر، مقاومت کند. همچنین نشانه‌های منفی رهبران، مانند تکبر، غرور، بخل، خیانت، فریبکاری و علاقه به دنیا با مصادیق و شواهد متعدد از کلام امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) تبیین و نفی شده است.
در بخش‌های میانی و انتهایی، تفاوت‌های جدی میان رهبری الهی و رهبری مبتنی بر هواهای نفسانی، جایگاه ویژه عقل و علم در حکومت، نقش عدالت در پیشرفت و ثبات جامعه، و آسیب‌شناسی فتنه‌ها و انحرافات در جامعه اسلامی با استناد به تعالیم امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) بررسی می‌شود. نویسنده حتی به نقد رهبران غیرالهی و هشدار نسبت به خطرات قدرت‌طلبی، غفلت از حق مردم و تحریف سنت پیامبر(صلی‌الله علیه و آله) می‌پردازد.
در مجموع، کتاب «حکومت و رهبری از منظر نهج‌البلاغه» با بهره‌گیری گسترده از خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه، جایگاه رفیع و مسئولیت سنگین حاکمیت اسلامی، ویژگی‌های مثبت و منفی رهبران، و الزامات اخلاقی و اجتماعی حکومت را با بیانی روان، علمی و وفادار به متن تبیین می‌نماید و الگویی جامع برای سیاست و مدیریت در اندیشه اسلامی ارائه می‌کند.
هشتگ
#حکومت_اسلامی #امیرالمؤمنین_علیه‌السلام #نهج_البلاغه #عدالت #رهبری_دینی #مشروعیت_حکومت #علم_و_تقوا #عدالت_اجتماعی #اخلاق_در_حکومت #مسئولیت_رهبری #ویژگی_رهبر_الهی #مردم_در_حکومت #غدیر_خم #بیت_المال #ساده‌زیستی #اوصاف_رهبران #حکومت_حق #احکام_الهی #اصول_مدیریت #اندیشه_اسلامی
اضف تعليق