نویسنده
آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی
چکیده
کتاب «الهیات در نهج‌البلاغه» اثری است که با رویکردی پژوهشی و تحلیلی، محوریت الهیات و خداشناسی را در کلمات و معارف امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در نهج‌البلاغه بررسی می‌کند. نویسنده با دغدغه تبیین جایگاه یکتاپرستی و معرفی دیدگاه ناب اسلامی درباره خدای متعال، از ساحت بحث‌های فلسفی و کلامی عبور کرده و به شرح و توضیح بیانات امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در زمینه توحید، اسماء و صفات الهی، و حکمت خلقت می‌پردازد.
در آغاز کتاب، مؤلف پس از بیان چرایی پرداختن به الهیات، شرح می‌دهد که نهج‌البلاغه علاوه بر جنبه‌های اجتماعی، اخلاقی و سیاسی، گنجینه‌ای بی‌نظیر از حقایق عمیق الهی است. در آثار امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)، خدای متعال تنها سرچشمه حقیقت هستی و معبود حقیقی معرفی می‌شود و تمام مفاهیم بنیادین اسلامی حول محور توحید و الوهیت سامان یافته‌اند. این خداشناسی یک جهان‌بینی پویا ارائه می‌دهد که نه صرفاً نظری، بلکه در تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسان جاری است.
در ادامه، نویسنده به اقسام مختلف استدلال‌های عقلی برای اثبات وجود خدای متعال می‌پردازد؛ از جمله برهان فطرت، برهان حدوث و تغییر، برهان عنایت و قصد و نحوه طرح این براهین در سخنان امیرالمؤمنین(علیه‌السلام). همچنین به ناتوانی عقل بشر از درک حقیقت ذات الهی اشاره شده و تأکید می‌شود که معرفت خداوند در اوج عظمت و پیچیدگی است، تا جایی که هرگونه تشبیه و توهم در این مسیر از بنیاد مردود است.
یکی از بخش‌های مهم کتاب، تبیین مسئله توحید در نهج‌البلاغه است. نویسنده، با استفاده از کلمات امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)، توحید ذاتی، توحید صفاتی و افعالی و توحید در عبادت را توضیح می‌دهد و بیان می‌کند که بساطت ذات خدای متعال و نفی هرگونه ترکیب و چندگانگی، از محورهای اصلی بحث توحید در نهج‌البلاغه است. عبادت و پرستش، مفهومی جامع در نهج‌البلاغه دارد و منحصر به مناسک فردی نیست، بلکه در ارتباط مستقیم با مسائل حکومتی و اجتماعی قرار دارد. همچنین بر اختصاص کامل عبادت و بندگی به خدای متعال تأکید می‌شود و هرگونه شرک و دوگانگی در پرستش به شدت مردود شمرده می‌شود.
در بخش صفات الهی، کتاب به صفات ثبوتیه و سلبیه خدای متعال، مانند علم، قدرت، حیات، اراده و نفی صفاتی چون ترکیب، جسمانیت، محدودیت و نقص می‌پردازد. همچنین اسماء الهی و نحوه ظهور آنها در عالم مورد توجه است و نویسنده نشان می‌دهد که امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) چگونه با ظرافتی خاص، مفاهیم بلند و دقیق کلامی را با زبان زندگی و عمل بیان می‌کند.
بحث مهم دیگر کتاب درباره عدل الهی و ضرورت عقلانی و عملی عدالت در نظام هستی و تشریعی است و به این موضوع می‌پردازد که چگونه نگاه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) به عدل الهی، راهی برای فهم حکمت خداوند و فهم وقایع عالم را باز می‌کند. در همین راستا، سنت‌ها و قوانین حاکم بر هستی و هدایت انسان‌ها و نقش بعثت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و نزول قرآن در نهج‌البلاغه شرح داده می‌شود.
نویسنده نشان می‌دهد که الهیات در نهج‌البلاغه نه یک بحث صرفاً نظری، بلکه راهنمایی جامع برای پاسخ به نیازهای معنوی، عقلانی و حتی اجتماعی بشر است. تمام مطالب کتاب به گونه‌ای ارائه شده که ضمن توجه به وفاداری به متن، برای پژوهشگر و علاقه‌مند معاصر، قابل فهم و کاربردی باشد. این اثر به خواننده کمک می‌کند درک تازه‌ای از مسئله خداشناسی، توحید و جایگاه انسان در نظام آفرینش، آن‌گونه که امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در نهج‌البلاغه ترسیم کرده، به دست آورد.
اگر به دنبال فهم ژرف‌تر توحید، صفات و اسماء الهی، فلسفه خلقت، عدل الهی و پیوند آن با زندگی فردی و اجتماعی هستید، این کتاب راهی روشن به سوی اندیشه و عمل دینی اصیل با الهام از کلام امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) پیش روی شما قرار می‌دهد.
هشتگ
#الهیات #نهج_البلاغه #امیرالمؤمنین_علیه‌السلام #توحید #خدای_متعال #معرفت_الهی #اسماء_الهی #صفات_الهی #عدل_الهی #فلسفه_اسلامی #خداشناسی #کلام_اسلامی #تفکر_توحیدی #هدف_آفرینش #بعثت #قرآن #هدایت_انسان #پرستش_خدای_متعال #سیاست_دینی #نظام_اسلامی #پژوهش_دینی #مطالعات_اسلامی
اضف تعليق