نویسنده
آیت‌الله سید محمدباقر صدر
چکیده
کتاب «فدک در تاریخ»، اثری ژرف درباره ماجرای غصب فدک، جایگاه تاریخی و سیاسی آن، و نقش راهبردی حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) پس از رحلت پیامبر اکرم (صل‌الله‌علیه‌وآله) است. نویسنده با نگاهی کاوشگرانه و بی‌طرف، نخست تأکید می‌کند که بسیاری از انقلاب‌ها و جنبش‌های بزرگ تاریخ از وقایعی آغاز شده‌اند که در ظاهر کوچک و کم‌اهمیت جلوه داده شده‌اند. ماجرای فدک نیز از این قاعده مستثنا نیست و نباید آن را صرفاً نزاعی مالی میان حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) و خلیفه اول دانست، بلکه باید آن را به مثابه آغاز ایستادگی و اعتراض اجتماعی و عقیدتی در تاریخ اسلام ارزیابی کرد.
صدر با نقل شواهد تاریخی و تحلیل اجتماعی، نشان می‌دهد که هدف حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) از مطالبه فدک، دفاع از مقام امامت و ولایت، افشای انحراف حکومت و آشکار کردن حقیقت بود. حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) با خطابه‌ها و مواضع روشنگرانه‌اش نشان داد که درد او نه مربوط به مال و میراث، بلکه دستیازی به حق اهل بیت (علیهم‌السلام) و نادیده گرفتن رهبری شایسته پس از پیامبر اکرم (صل‌الله‌علیه‌وآله) است. او قیام خود را نه به قصد تقابل شخصی، بلکه با هدف پاسداری از حقیقت اسلام و بیدار کردن افکار عمومی امت آغاز کرد؛ لذا خطبه فدکیه به سند حماسه و اعتراض بدل شد.
در کتاب، شرایط اجتماعی و سیاسی صدر اسلام با دقت بررسی و روشن می‌شود که فدک چه جایگاهی در ذهن مسلمانان داشت و چرا بازپس‌گیری یا غصب آن، پیامدهایی عمیق برای خلافت و وحدت امت به همراه داشت. صدر به این موضوع اشاره می‌کند که حکومت وقت کوشید مسئله فدک را تنها به عنوان یک نزاع جزئی نشان دهد، اما واقعیت این است که آن رویداد نقطه آغاز روشنگری و معیار سنجش حق و باطل در جامعه اسلامی شد. این حادثه، حقیقت ولایت و مقام حضرت علی (علیه‌السلام) را برای امت برجسته کرد و پرده از سیاست‌های پنهان و رفتارهای متضاد حاکمان برداشت.
نویسنده علاوه بر تحلیل فلسفی، مباحث فقهی و کلامی مرتبط با ارث و مالکیت فدک را نیز مطرح می‌کند و با بررسی گفت‌وگوهای صورت گرفته میان حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) و خلیفه اول و نیز واکنش‌های قشرهای مختلف جامعه اسلامی، نشان می‌دهد که این واقعه چگونه به مسئله‌ای محوری در تاریخ تشیع بدل شد. حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) با ارائه شواهد قرآنی و سخنان پیامبر (صل‌الله‌علیه‌وآله)، مشروعیت دادخواهی خود را تبیین کرد و در نهایت، شکوه و مظلومیت خود و اهل بیت (علیهم‌السلام) را در برابر افکار عمومی شرح داد.
در لایه‌های پایانی کتاب، صدر اثرگذاری اجتماعی و ماندگاری این حادثه را مورد تأکید قرار می‌دهد و بر این نکته پافشاری می‌کند که سکوت حضرت علی (علیه‌السلام) و شیوه برخورد ایشان با وقایع بعد از رحلت پیامبر (صل‌الله‌علیه‌وآله)، حاوی تدبیری الهی و حکیمانه برای حفظ اسلام بود. رخداد فدک، به‌عنوان اعتراض و مقاومت مشروع در تاریخ ثبت شد و روشن ساخت که دفاع از حق هرگز به خاموشی کشیده نمی‌شود.
در مجموع، کتاب نشان می‌دهد که فدک صرفاً یک ملک یا قطعه زمین نبود، بلکه نشان عدالت، محور دادخواهی، معیار ولایتمداری و انقلاب فکری در جامعه اسلامی بود. حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) با ایستادگی بی‌مانند خود، مسیر بیداری و عدالت‌خواهی را پایه‌گذاری کرد و آموزه‌ای همیشگی برای دفاع از حقیقت و رهبری راستین برجای نهاد. این پیام، طی قرون، الهام‌بخش جنبش‌ها و حافظ هویت مکتب اهل بیت (علیهم‌السلام) باقی مانده است.
هشتگ
#فدک #فدک_در_تاریخ #حضرت_فاطمه_زهرا_سلام‌الله‌علیها #خطبه_فدکیه #ولایت #دفاع_از_حق #مظلومیت_زهرا #امامت #تاریخ_اسلام #اهل_بیت_علیهم‌السلام #انحراف_خلافت #تشیع #عدالت #جنبش_اسلامی #نهضت_اهل_بیت #حقوق_زن #سیاست_اسلامی #غصب_فدک #احقاق_حق #شهید_صدر
اضف تعليق