نویسنده
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی
چکیده
کتاب «مناظرات تاریخی امام رضا (علیه‌السلام) با پیروان مذاهب و مکاتب دیگر»، به واکاوی یکی از پررنگ‌ترین و تاثیرگذارترین ابعاد زندگی امام علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام) یعنی نقش اعتقادی، علمی و فرهنگی ایشان در یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخ اسلام می‌پردازد؛ دورانی که حکومت بنی‌عباس با احیای فضای تسلط و استبداد، هجمه‌های فکری و عقیدتی سنگینی را متوجه امت اسلامی و به‌ویژه اهل بیت (علیهم‌السلام) کرده بود. در این فضای ملتهب فکری و سیاسی، مأمون عباسی، خلیفه وقت، با نیتی سیاسی تلاش کرد جایگاه اهل بیت (علیهم‌السلام) را تضعیف کند اما در عمل با تشکیل جلسات مناظره، بستری را فراهم ساخت که طی آن امام رضا (علیه‌السلام) موفق به نشان دادن عظمت علمی خود و برتری معارف اهل بیت (علیهم‌السلام) شد.
کتاب با مقدمه‌ای به شرح شرایط اجتماعی و سیاسی آن عصر و ویژگی‌های نظام حاکم عباسی می‌پردازد و توضیح می‌دهد چگونه مأمون، نه از سر ارادت دینی، بلکه با هدف بهره‌برداری سیاسی، امام رضا (علیه‌السلام) را به ولایتعهدی فراخواند و مناظراتی گسترده میان امام و متفکران و بزرگان مذاهب گوناگون تدارک دید. امام رضا (علیه‌السلام) در این میدان پرچالش، با اتکا بر دانش بی‌نظیر خود و استدلال‌های عمیق، در برابر عالمان ادیان مختلف، چون جاثلیق مسیحی، رأس الجالوت یهودی، بزرگ هربدان زرتشتی، عمران صابی و همچنین با متکلمان اهل سنت و فرقه‌های گوناگون قرار گرفت و طی این گفت‌وگوها، حقیقت توحید، نبوت، امامت، بداء، اراده الهی و عصمت انبیا را با بیان‌هایی استوار و عقلانی تبیین کرد.
نگارنده ضمن نقل مناظره‌های مشهور و تاریخی از برخورد علمی، روح بزرگ و سعه‌صدر امام رضا (علیه‌السلام) در مواجهه با مخالفان و پاسخ‌دهی دقیق به پرسش‌ها سخن می‌گوید. فضای مناظرات به‌گونه‌ای نقل شده که آشکار می‌شود امام رضا (علیه‌السلام) در نهایت آرامش و متانت، بدون توهین یا تحقیر، به نقد اندیشه‌ها پرداخته و با منطق، استدلال و بهره‌گیری از قرآن و تورات و انجیل و دیگر منابع معتبر، حکمت شیعی را بر صدر نشانده و مخاطبان را قانع و بسیاری از آنان را شگفت‌زده کرده است.
در سرتاسر کتاب، نقاط قوت علمی و الهی امام رضا (علیه‌السلام) برجسته شده و این مناظرات، نه صرفا جدل‌های کلامی، بلکه نمایشی از شکوفایی عقلانیت شیعی و دفاع استادانه امام از اصول و فروع دین توصیف شده‌اند. اهمیت این مناظرات همچنین در کارکرد آن‌ها برای مقابله با انحرافات عقیدتی، عقل‌گرایی و ایجاد فضای تعقل و نقد سازنده در تمدن اسلامی معرفی شده است. نویسنده با بیانی روشن نشان می‌دهد انتقال این سیره اندیشه‌ای و رویکرد گفتگو محور، راهگشای امروز حوزه‌های علمی و پژوهشی و موجب تقویت عقلانیت دینی در مواجهه با اندیشه‌های رقیب است.
در نهایت، کتاب با تحلیلی دقیق از روش و محتوای مناظرات امام رضا (علیه‌السلام)، مخاطب را به ژرفای اندیشه و شخصیت آن امام همام (علیه‌السلام) رهنمون می‌سازد و نقش ایشان را به‌عنوان الگوی گفت‌وگو، همزیستی و استدلال علمی در تاریخ اسلام برجسته می‌کند؛ الگویی که همواره می‌تواند راهنمای دینداران و اهل پژوهش در مواجهه با چالش‌های فکری و عقیدتی باشد.
هشتگ
#امام_رضا_علیه‌السلام #مناظرات_کلامی #گفتمان_ادیان #شیعه #ولایت_عهدی #مأمون_عباسی #گفتگو_ادیان #امامت #عقلانیت_شیعی #تمدن_اسلامی #دفاع_از_اسلام #مناظره_ادیان #عصمت_انبیاء #بداء #اراده_الهی #اندیشه_اسلامی #اهل_بیت_علیهم‌السلام
اضف تعليق