نویسنده
کمال‌الدین میثم بن علی بن میثم بحرانی
چکیده
کتاب «شرح بر صد کلمه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)»، شرحی فلسفی و عرفانی بر مجموعه‌ای از سخنان کوتاه و موجز امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) است که هر یک بخشی از معارف بلند اخلاقی، عرفانی، فلسفی و انسانی را در بر می‌گیرد. نویسنده با بهره‌گیری از منابع اصیل اسلامی و تکیه بر دانش فلسفی خود، تلاش می‌کند ابعاد گوناگون شخصیت انسان، حقیقت نفس، روابط روح و بدن، مراتب کمالات انسانی و راه‌های سلوک معنوی را با نگاهی تحلیلی، مستند و عمیق توضیح دهد. کتاب ابتدا به بحث درباره قوا و نیروهای نفس حیوانی و انسانی می‌پردازد و انواع حواس ظاهری و باطنی را شرح می‌دهد و تقسیم‌بندی دقیقی از نیروهای ادراکی، خیالی، وهمی و حافظه ارائه می‌کند. سپس به نفس انسانی و مراتب آن پرداخته و جایگاه عقل و قوای عقلی را به‌وضوح بیان می‌کند و با استدلال عقلی و نقلی، بقا و تجرد نفس را اثبات می‌نماید.
در بخش مهم دیگری، مؤلف به اصول فضایل اخلاقی و ژرفای اخلاق اسلامی نظر دارد و حکمت، شجاعت، عفت و عدل را به عنوان چهار رکن اساسی فضیلت انسان معرفی و تبیین می‌کند که چگونه هر یک منشأ اصیل برای دیگر خوبی‌های اخلاقی هستند. او ضمن شرح اجمالی، به نقش علم و حکمت در تعالی انسان و رسیدن به مقام انسان کامل می‌پردازد و تأکید دارد که قرب به خدای متعال و کمال حقیقی جز از مسیر تزکیه و تهذیب نفس میسر نیست. در ادامه حالات روح پس از جدا شدن از بدن، بقای نفس، نعمت و عذاب روحانی، مراتب خوشبختی و تیره‌روزی جان‌ها را به شیوه‌ای تحلیلی و مستند واکاوی می‌کند. بخش عرفانی کتاب، شرح اصطلاحات و مقامات رهروان راستین راه خدای متعال است؛ از زهد، عبادت، معرفت، و تفاوت عارف و غیرعارف سخن گفته می‌شود و اسرار سلوک و شروط پاکی باطنی و تقرب به خدای متعال تبیین می‌گردد.
در آخر، مؤلف به احوال و ویژگی‌های نفوس کامل اشاره می‌کند و به پرسش درباره خبر دادن اولیاء و انسان‌های الهی از امور غیبی با دلایل عقلی و نقلی پاسخ می‌دهد. این اثر با زبانی دقیق، روشن و دور از افراط و اغراق، هم بُعد عقلانی و استدلالی متن را پاس می‌دارد و هم ژرفای عرفانی و اخلاقی کلمات امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را برجسته می‌سازد. خواننده با مطالعه این کتاب، ضمن آشنایی با شرح ارزشمند صد سخن مختصر از امام، با ساختار روح و مراتب کمال انسانی و نیز با مبانی اخلاق و عرفان شیعی به روشی علمی و روشن آشنا می‌شود.
هشتگ
#امیرالمؤمنین_علیه‌السلام #حکمت_علوی #فضایل_اخلاقی #نفس_انسانی #سلوک_عرفانی #دانش_و_عقل #تزکیه_نفس #عدالت_و_شجاعت #معرفت_الهی #مکارم_اخلاق #علم_امیرالمؤمنین_علیه‌السلام
اضف تعليق