نویسنده
مهدی فقیه ایمانی
چکیده
کتاب «مناظره مأمون عباسی با چهل نفر از علمای سنی در افضلیت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در امر خلافت»، پژوهشی مستند و منبع‌محور در بازخوانی یکی از رویدادهای مهم تاریخ اسلام است. این کتاب با اشاره به دوران قدرت‌یابی مأمون عباسی و رویکرد سیاسی او در قبال خاندان اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، ماجرای مناظره‌ای علمی و تاریخی را روایت می‌کند که میان مأمون و جمعی از سرشناس‌ترین علمای اهل‌سنت درباره برتری و حقانیت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در موضوع خلافت صورت گرفت.
کتاب ابتدا زمینه‌های تاریخی طرح ولایتعهدی اجباری امام رضا (علیه‌السلام) توسط مأمون را شرح می‌دهد و نشان می‌دهد که مأمون، به رغم مخالفت‌ها و اغراض سیاسی، بعد از شهادت امام رضا (علیه‌السلام) بر آن شد تا با ایجاد فضایی به ظاهر علمی و بی‌طرفانه، برتری امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را در میان حاضرین به آزمون بگذارد. مأمون برای این هدف، چهل نفر از برجسته‌ترین علمای اهل‌سنت را به دربار خود دعوت کرد تا با دلایل قرآنی، روایی و تاریخی مسئله افضلیت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را به بحث بگذارد.
در این مناظره، مأمون با طرح سؤالات دقیق و مستند به آیات قرآن و احادیث پیامبر اکرم (صل‌الله‌علیه‌وآله)، سعی می‌کند حقیقت جایگاه و شأن امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را روشن سازد. او جایگاه علمی و عملی، شجاعت، زهد، عدالت و نقش یگانه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را در وقایع مهم صدر اسلام و نزدیکی بی‌مانند ایشان به پیامبر اکرم (صل‌الله‌علیه‌وآله) را مورد تأکید قرار می‌دهد. پاسخ‌های علمای اهل‌سنت عمدتاً در برابر استدلال‌های مأمون ناکام مانده و بسیاری از آنان ناچار به اذعان بر افضلیت، علم، شجاعت، سابقه و منزلت بی‌نظیر امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) می‌شوند؛ فضائلی چون علم لدنی، حضور در تمام صحنه‌های حساس اسلام، ولایت و نصوص صریح پیامبر (صل‌الله‌علیه‌وآله) درباره امامت و پیشوایی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، در بحث‌ها برجسته می‌شود.
نویسنده ضمن نقل گفت‌و‌گوها، به نقش مهندسی‌شده مأمون و انگیزه‌های سیاسی او نیز می‌پردازد اما در عین حال، وضعیت خاص فکری و اجتماعی مسلمین را در آن مقطع به تصویر می‌کشد و نشان می‌دهد که چگونه حقیقت امامت و شایستگی ویژه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) حتی در فضای مناظره‌های حاکمان غاصب، ناچار طرح و پذیرفته می‌شود. در ادامه‌ی کتاب با آوردن شواهد متعدد از قرآن و روایات متقن نبوی، تلاش می‌شود زوایای مختلف فضائل، علم، عدالت و حقانیت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در امر خلافت برای مخاطب علمی و پژوهشی تبیین شود. کتاب همچنین به بازتاب‌های اجتماعی این مناظره و اثرات آن در میان شیعه و سنی اشاره نموده و از استیصال موضع علمی مخالفان در برابر حجت‌های آشکار سخن می‌گوید.
در پایان، مؤلف با وفاداری به منابع و پرهیز از هرگونه تعصب و تحریف معنایی، پیام اصلی کتاب را چنین جمع‌بندی می‌کند که منزلت و افضلیت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در خلافت و امامت، نه‌تنها با نصوص دینی بلکه با شواهد تاریخی و عقلانی به شکلی آشکار و انکارناپذیر تثبیت شده، و حتی معاندان نیز در مقابل عظمت شخصیت، علم و حقانیت آن حضرت (علیه‌السلام) ناگزیر از سکوت یا اقرار می‌شوند.
هشتگ
#مناظره_مأمون_عباسی #افضلیت_امیرالمؤمنین_علیه‌السلام #خلافت_حق #اثبات_امامت #فضائل_امیرالمؤمنین_علیه‌السلام #پاسخ_به_شبهات #گفت‌وگوی_علمی #تاریخ_اسلام #نص_پیامبر_صل‌الله‌علیه‌وآله #حقانیت_اهل_بیت_علیهم‌السلام
اضف تعليق